سرویس سیاست مشرق – برجام در حوزه لغو تحریم های بانکی از ابتدا با مشکلات عدیده‌ای رو به رو بوده است. ماجرای بسته بودن سویفت از جمله مواردی بود که در ابتدای سال جاری توسط «هاینتس فیشر» رئیس‌جمهور اتریش در گفتگو با رسانه ملی در حوزه تراکنش‌های بانکی مطرح شد. فیشر بیان داشت که سوئیفت بسته است و بانکی مراودات مالی با ایران انجام نمی دهند. اما همین موضوع مورد انتقاد تیم‌ هسته‌ای کشورمان قرار گرفت و سیدعباس عراقچی که آن‌ روزها بیشتر رسانه‌ای بود بیان داشت که سوئیفت باز است.

این ماجرا دنباله‌دار شد و دولت به همراه بانک مرکزی دست به کار شد و برخی از خبرنگاران به اتاق سوئیفت این بانک دعوت کرد و نقل و انتقالات مالی با یک بانک ترکیه‌ای و یک بانک کره‌ای انجام گرفت تا رسانه‌ها و افکار عمومی را قانع کنند که سوئیفت باز است. در همان زمان مشرق گزارشی منتشر کرد که مطرح می‌نمود کار بانک مرکزی در نشان دادن بازد بودن سوئیفت همه ماجرا نبوده است؛ چراکه در پیش از برجام نیز جمهوری اسلامی ایران با بانک‌های کره‌ای و ترکیه‌ای ازجمله «هالک بانک» ترکیه نقل و انتقالات مالی انجام می‌داده است اما موضوع اصلی عدم باز بودن سوئیفت و انجام تراکنش‌های مالی با بانک‌های بزرگ اروپایی و غربی است که در مذاکرات هسته‌ای 4 کشور از شش کشور گروه 1+5 را تشکیل داده و اصل مذاکرات نیز بر اساس تحریم‌های این کشورها انجام می‌شده است. [1]

از این رو موضوع دعوت خبرنگاران به ساختمان بانک مرکزی و امتحان سوئیفت بیشتر یک نمایش بود زیرا تراکنش مالی با بانک‌های بزرگی مانند «دویچه بانک آلمان» یا «رویال بانک اسکاتلند» امکان‌پذیر نبود. بر این اساس اخبار و اطلاعاتی از این مسئله شنیده می‌شد که روح تحریم بر روح برجام چیره شده و بانک‌های بزرگ غربی با توجه به مجازات‌های سنگین وزارت خزانه‌داری آمریکا از ایجاد تراکنش مالی با ایران بسیار واهمه دارند. درواقع اگرچه سوئیفت نیز باز بود اما به مانند لوله آبی بود که در آن آبی جریان نداشت.

این ماجرا کماکان با امتناع دولت و تیم‌هسته‌ای و همچنین اصرار رسانه‌ها بر عدم تحقق ایجاد روابط بانکی با بانک‌های بزرگ غربی ادامه داشت تا اینکه محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان از آمادگی دولت ازاقداماتی جهت اطمینان بخشیدن به بانک‌های خارجی سخن گفت که تحت عنوان «نامه آرامش‌بخش» به بانک‌های غربی مطرح شد. در همین رابطه وزیرخارجه کشورمان در شیلی برای تحقق وعده‌های بانکی برجام اظهار داشت: «آمادگی داریم از اوفک (اداره نظارت بر دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا) نامه اطمینان بخش دریافت کنیم.»[2]

در این باب نیز منتقدان مطرح کردند که این نامه وعده‌ای دیگر بعد از وعده لغو تحریم‌های بانکی است که تنها به امیدواری بدون پشتوانه مردم و سرمایه‌گذاران ختم می‌شود و تنها یک وعده تو خالی است.[3]

حال بعد از مدتی بازهم علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که پیش از این از دبه‌کردن آمریکایی‌ها در اجرای تعهداتشان خبر داده بود نیز دوباره لب به سخن گشوده است.

صالحی در موضعی روشنگرانه درباره تحریم‌ بانک‌ها به طور واضح بیان می‌کند:‌« من در مصاحبه با یک خبرگزاری عربی گفتم «برخی بانک‌های بزرگ هنوز به طور کامل با ما همکاری نمی‌‌کنند»، در صورتیکه باید می‌گفتم کل بانک‌های بزرگ هنوز هیچ همکاری با ما نکرده‌اند». این موضوع الان مشهود است و همه به این موضوع اعتراف دارند؛ تا بانک‌های بزرگ نیایند کارهای بزرگ انجام نمی‌گیرد.»[4]

حال به نظر می‌رسد گره ناگشوده‌ای در خصوص برجام شفاف‌سازی شده است که از جمله مهمترین خطوط محقق شدن این سند توافق است. درواقع نقطه اصلی که دولت در مورد شکسته شدن سد برجام از آن سخن می‌گفت همین موضوع مراودات بانکی است، چراکه همه مسائل مالی امروز با بانک‌ها انجام می‌شود و با این اوصاف باید گفت که هنوز سد تحریم‌ها بعد از این همه مدت از اجرای برجام هنوز پابرجاست.